Jeolojik Zamanlar ve Yaşanan Durumlar
2020-05-08
Jeolojik Zamanlar ve bunun sonucunda Dünya üzerinde ortaya çıkan durumları sıralı bir şekilde aşağıda bulabilirsiniz.
Jeolojik zamanlar ile ilgili bilgi verecek olursak, jeolojik vakit nedir? sualine cevaplamak ile başlayalım. Dünya bu günkü görümünü alıncaya dek çeşitli merhalelerden geçmiştir. Birbirinden değişik bu merhalelerin her birine jeolojik zaman denir.
Dünyanın yapısını inceleyen jeoloji bilimi, jeolojik zamanları belirlerken canlı kalıntılarından (fosillerden), tortul tabakaların özelliklerinden ve çeşitli radyoaktif maddelerin (uranyum, toryum ve titanyum gibi) yapılarının incelenmesi gibi çeşitli etmenlerden faydalanılır.
İlkel Zaman (Prekambriyen)
Jeolojik Devirler: Daha önce Arkeen, Proterozoyik deniliyordu.
- Günümüzden yaklaşık 600 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır.
- Yaklaşık 4 milyar yıl sürdüğü tahmin edilmektedir.
- Kıtaların çekirdek kısmını oluşturan en eski kıvrımlar oluşmuştur.
- Sularda yaşayan tek hücreli canlılar ortaya çıkmıştır.
- Bakteri, Su yosunu (alg) ve radiolaria ilkel zamanda oluşan canlılardır.
I. Jeolojik Zaman (Paleozik) Dönemleri:( Ordovisyen, Kambriyen, Silüriyen, Devoniyen, Karbonifer, Permiyen)
- Günümüzden yaklaşık 225 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır.
- Yaklaşık 375 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir.
- Kıtalar henüz birbirinden ayrılmamış, tek parça halindeydi.
- Yeryüzünde Pangea adı verilen tek bir kıta ve bu kıtayı çevreleyen büyük bir okyanus vardır.
- Hersinyen ve Kaledoniyen orojenezi oluşmuştur. Ural ve İskandinav sıra dağları meydana gelmiştir.
- Dev bitki türlerinin oluşturduğu geniş ormanlar ortaya çıkmıştır.
- Dünya üzerindeki taş kömür bu zaman diliminde oluşmuştur.
- Masif araziler’de bu dönemde oluşmuştur.
- Ülkemizdeki masif araziye örnek : Yıldız Dağlarıdır.
- Balığa benzer ilk canlı organizmaların ortaya çıkışmıştır. (Graptolit ve Trilobit)
II. Jeolojik Zaman (Mezozoik) Dönemleri:(Karetase, Jura, Trias)
- Günümüzden yaklaşık 65 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır.
- Yaklaşık 160 milyon yıl sürmüştür.
- Alp orojenezinin hazırlık safhasıdır.
- Denizlerde büyük oranda tortullaşma ve birikme olmuştur.
- Tek parça halinde olan pangea parçalanarak bölünmeye başlamıştır.
- Kuzey Yarım Küre’nin kuzeyinde Laurasia, güneyinde ise Gondwana kıtaları oluşmuştur.
- Antartika, Avustralya ve Hindistan Gondwana kıtasından ayrılmıştır.
- Güney Amerika Afrika’dan ayrılmaya başlamıştır.
- Ekvatoral ve soğuk iklimlerin belirmesi
- İkinci zamanı karakterize eden canlılar ammonit ve dinazorlardır.
- Her yer peneplen halinde düzdür.
- Dünya düz bir alandır ve sıkışmaya başladıktan sonra III.Jeolojik zamana geçecektir.
- Alp – Himalaya dağlarına hazırlık sürecidir.
III. Jeolojik Zaman (Tersiyer) Dönemleri:(Pliyosen, Miyosen, Oligosen, Eosen, Paleosen)
- Günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce sona eren jeolojik zamandır.
- Yaklaşık 63 milyon yıl sürmüştür.
- Şiddetli yer kabuğu hareketleri ile Alp-Himalaya kıvrım sistemi oluşmuştur.
- Toroslar ve Karadeniz dağları oluştu.
- Antartika kıtası, Avustralya’dan ayrılarak uzaklaşmıştır.
- Atlas okyanusu ve Hint okyanusu oluşmuştur.
- Bu günkü bitki ve hayvan türlerinin ana hatları oluşmuştur.
- Linyit, petrol, doğal gaz, bor ve tuz yatakları bu dönemde oluşmuştur.
- Şiddetli volkan patlamaları ve depremler görülmüştür.
- Kıtalar günümüzdeki görünümlerini kazanmaya başlamışlardır.
- Bugünkü iklim tipleri ve bitki toplulukları belirmeye başlamıştır.
- Nummilit, hipparion, elephas ve mastadon türü canlılar bu dönemde ortaya çıkmıştır.
- Bu dönemde İç Anadolu göl halindedir.
NOT: Jeolojik Zamanlar içinde, Türkiye Tersiyer’in sonunda Paleozik dönemin başında toptan yükselmiştir.Bu harekete Epijonez adı verilir.
IV. Jeolojik Zaman (Kuaterner) Dönemleri:(Pleistosen, Holosen)
- Günümüzden 2 milyon yıl önce başlayan ve hala devam eden en kısa zamandır.
- Buzul çağı ve buzul sonrası çağ olmak üzere ikiye ayrılır.
- Buzul çağında Kuzey Yarım Küre’de şiddetli soğumalar görülmüştür.
- Özellikle Batı Avrupa, İskandinavya ve Kanada buzullar altında kalmıştır.
- Deniz seviyeleri alçalmıştır.
- Dünya üzerindeki fay hatları bu dönemde oluştu.
- Volkanik dağlar oluştu.
- Buzul çağı sonrası sıcaklıkların artmasıyla günümüz iklim koşulları oluşmuştur.
- Denizler bu günkü seviyeye ulaşmıştır. Günümüz ekosistemi ortaya çıkmıştır.
- Egeid karası çökerek ege denizi oluşmuştur.
- İstanbul ve Çanakkale boğazları oluşarak Karadeniz Akdeniz’e bağlanmıştır.
- İnsanoğlu ve mamutlar bu dönemde ortaya çıkmıştır.
